Geschreven door: Carolien de Groot en Amin Boukhatem, april 2017.
Minderheidsgroepen in Nederland zien steeds meer diversiteit in eigen gelederen. Zo is er een rijke schakering ontstaan op het gebied van geloof- en cultuurbeleving. Een deel van de moslimjeugd kiest ervoor om orthodoxer te leven dan hun ouders. Hun broertjes en zusjes kiezen er tegelijkertijd voor om de invloed van religie op hun dagelijks leven te minimaliseren. Dezelfde schakeringen zijn op te merken op het vlak van integratie. Een deel de nieuwe Nederlanders voelt zich vooral thuis in de cultuur van het land van herkomst van de ouders, terwijl anderen zich exclusief op de Nederlandse samenleving richten. Een deel van deze groep is apolitiek, terwijl een ander deel zich met veel passie bezighoudt met de geopolitieke en religieuze ontwikkelingen op het wereldtoneel. Een overheid die pretendeert in de haarvaten van de samenleving te zitten, moet zijn caleidoscoop op de samenleving dus geregeld bijstellen om sociale verandering te monitoren.
De zich vervreemdende overheid
Diversiteitsbeleid heeft in de vorige kabinetsperiode pas op de plaats moeten maken. Het beleid gericht op mensen met een migratieachtergrond is volgens sommige professionals toe aan herpositionering. Om de goede weg hierin te vinden moeten we ons eerst de vraag stellen: waarom is diversiteitsbeleid überhaupt belangrijk?
Elke generatie groeit op in een politiek en sociaal paradigma dat verschilt van die van de generatie ervoor. Jongeren worden ouder en door geopolitieke verschuivingen zijn immigratie- en emigratiestromen constant in beweging. De samenstelling van onze samenleving verandert continu. Deze dynamiek zou zijn weerslag moeten hebben op het Nederlandse diversiteitsbeleid. Een diverse samenleving vraagt om beleid dat kan meebewegen. Er moet ruimte zijn voor flexibiliteit. Het is zaak voor de overheid om goede verbindingen te leggen met burgers van verschillende pluimage, om deze veranderingen bijtijds op te merken.
Een overheid die zich van een deel van zijn mensen heeft vervreemd kan voor grote problemen komen te staan. Burgers moeten zich kunnen herkennen in degenen die hen besturen. Hebben de huidige bestuurders en de onderlaag van ambtenaren het DNA om hun informatiepositie ten opzichte van nieuwe doelgroepen te hernieuwen? Als dit het geval is, dient de overheid hun huidige netwerken te verrijken met netwerken die vat kunnen krijgen op de millenial-generatie en de generaties die daar achter zitten.
Diversiteit binnen de overheid
Aandacht voor diversiteit in de samenleving alleen is niet voldoende. Het overheidsapparaat zelf dient een weerspiegeling van Nederlands diverse samenleving te zijn om optimaal te functioneren. Een divers personeelsbestand geeft je als werkgever de beschikking over knowhow die maatwerk jegens specifieke groepen vergemakkelijkt. Een ambtenaar met een handicap is beter in staat om de behoefte van de gehandicapte burger te herkennen dan een collega zonder handicap.
‘’Kom bij ons werken, pas je aan en wordt één van ons.’’ Deze houding van uniformiteit past niet bij een overheid die zich op de juiste manier wil verhouden tot een veranderende samenleving. Een houding die wel bijdraagt aan de overheid anno 2017 is: ‘’kom bij ons werken, en gebruik jouw specifieke kwaliteiten om ons verder te helpen”. In een moderne en effectieve werkcultuur wordt verschil in identiteit tussen werknemers omgezet in effectieve verandering. Dit moeten een organisatie kunnen zien en waarderen. Vooral dient de organisatie nieuwe diversiteit zien in te passen in de bestaande werkcultuur. En hier zit juist de crux; organisaties hebben bij de gratie van hun werknemers vaak de neiging om de bestaande werkcultuur te verstevigen en verandering tegen te houden. De leiding van de nationale politie heeft bijvoorbeeld grote moeite om minderheden in de witte werkcultuur in te passen. Politieagenten met een migratieachtergrond voelen zich minder thuis en diegenen die zich niet aanpassen halen het niet.
De leefstijlenbenadering
Het huidige diversiteitsbeleid dient een vernieuwingsslag door te maken waarin de bruikbare aspecten van multiculturalisme wordt gecombineerd met nieuwe vormen van categorisatie. Tegelijkertijd moet niet worden voorbijgegaan aan het voor Nederland kenmerkende individualisme waarmee multicultureel denken zich van nature moeizaam verhoudt. Waar multiculturalisme eerder kan worden gelinkt aan het traditionele doelgroepenbeleid, vereist onze individualistische netwerksamenleving een andere aanpak. In het traditionele doelgroepenbeleid worden mensen in de eerste plaats gedefinieerd aan de hand van de etnische achtergrond (Marokkaanse Nederlander, Surinamer, autochtoon). Andere kenmerken die een persoon wellicht beter definiëren (blogger, sportfanaat, foodie, zzp-er) worden vaak buiten beschouwing gelaten. In de regel houden individuen er niet van om gereduceerd te worden tot lid van een etnische doelgroep. Een vastgoedondernemer van Turkse komaf heeft wellicht meer overeenkomsten met een autochtone consultant dan met een bijstandsmoeder van Turkse komaf. Toch worden de ondernemer en de bijstandsmoeder vanuit het traditionele doelgroepenperspectief op dezelfde hoop gegooid.
Een belangrijk handvat om de uitdaging van een nieuw diversiteitsbeleid vorm te geven is leefstijl benadering: de leefstijlenbenadering categoriseert de burger niet op basis van etniciteit maar op basis van leefstijl. Dit betekent dat de aandacht verschuift van ‘waar kom je vandaan?’ naar ‘hoe leef je?’. In de leefstijlbenadering zal de Turkse vastgoedondernemer dichter bij de Nederlandse consultant komen te staan dan bij de Turkse bijstandsmoeder. Ze hebben een vergelijkbare werkdruk, zitten wellicht in dezelfde salarisschaal, wonen in dezelfde soort buurten en hebben levensambities die dicht bij elkaar liggen. Het is voor ons duidelijk dat levensstijlen een grotere rol dienen te spelen bij de vormgeving van nieuw doelgroepenbeleid. Verkennend onderzoek is nodig om overzicht te scheppen in het wirwar van netwerken in de Nederlandse samenleving.
Wat kan Publinc voor u doen?
Publinc is onder meer actief in het domein diversiteit en arbeid. We gaan graag met u in gesprek over diversiteit binnen de Nederlandse samenleving en hoe de overheid en (semi)publieke instellingen hiermee om kunnen gaan.
Bel ons op 088-0185600 of kom eens langs op kantoor om hier over te spreken.
