Geschreven door: Amin Boukhatem en Jelmer Spoelstra , februari 2017.
“Integratie op Amsterdamse scholen is mislukt, vindt meer dan de helft van de docenten. Een deel durft gevoelige onderwerpen niet meer te bespreken in de klas” (Het Parool)
Op 1 februari 2017 bracht bureau DUO een rapport uit over de integratie en segregatie op scholen. Voor het onderzoek werden zowel directieleden als leraren in het basis en voortgezet onderwijs ondervraagd. Een doel van het onderzoek was achterhalen in hoeverre directieleden en leraren zich herkennen in ‘de mislukte integratie en de toenemende segregatie in de samenleving’. Ook wilde het bureau achterhalen welke oorzaken en oplossingen de ondervraagden vonden voor de probleemstelling.
Gemiddeld 27% van de ondervraagden in het basisonderwijs herkennen zich in een beeld van mislukte integratie en toenemende segregatie op hun school. In het voortgezet onderwijs is dit 39% en in de vier grote steden (Amsterdam, Den Haag, Rotterdam en Utrecht) ligt dit op ruim 50%. Als belangrijkste oorzaak voor de gestelde mislukte integratie en toenemende segregatie worden genoemd:
1) De verschillen tussen westerse en niet-westerse waarden en normen (circa 60%)
2) De rol van religie (circa 40%)
3) De onwil om te integreren (circa 40%)
De directieleden en leraren zijn van mening dat de ouders, de school en/of de politiek de belangrijkste actoren zijn die dit probleem moeten en kunnen oplossen. Een groot gedeelte van de ondervraagden (43% op de basisscholen en 58% op de middelbare scholen) heeft geen idee over hoe je deze toenemende segregatie op scholen kunt tegengaan. Ruim 70% van alle ondervraagde directieleden en hoogleraren maken zich zorgen over de toenemende segregatie (Rapport DUO).
We kunnen dus concluderen dat er binnen zowel het basis als het voortgezet onderwijs zorgen zijn over de toenemende segregatie. Ook kunnen we concluderen dat er onder de directieleden en leraren onwetendheid is over de oplossing van dit probleem.
De verschillen tussen de westerse en niet-westerse waarden en normen worden als belangrijke oorzaak van de integratieproblemen genoemd. Leerlingen hebben elk hun eigen mening over bepaalde politieke, maatschappelijke en religieuze thema’s. Mensen zoeken bewust en onbewust gelijkgestemden op waardoor er vaak een gebrek aan dialoog en wederzijds begrip ontstaat. Er ontstaat een wij/zij houding waarin de standpunten van de andere partij vaak harder en radicaler worden neergezet dan deze in werkelijkheid zijn. Dit zorgt weer voor onderlinge vervreemding en segregatie. Daarom is het van belang dat mensen met elkaar in gesprek blijven.
Docenten geven aan het lastig te vinden om met hun leerlingen in gesprek te raken over taboeonderwerpen. Hoe doe je dit zonder veroordelend te zijn? Zonder gelijk normatief te zijn? Als leraar leerlingen vormen tot kritische en weldenkende personen kan alleen als zij ook de ruimte krijgen om te experimenteren met verschillende visies, idealen en ideeën. Maar in een gesprek is het lastig om dit goed te doen. Spanningen en verschillen in de klas of tussen de klas en de leraar kunnen onverwachte uitingen hebben. Het leiden van een goede dialoog is dan ook eerder een ambacht dan een kunstje.
Bij Publinc herkennen we dit probleem maar kunnen wij ook ondersteunend zijn in de oplossing. Publinc heeft veel ervaring met het initiëren en faciliteren van zo een dialoog. Aan de hand van de Socratische gespreksmethode verzorgen wij trainingen aan scholen. Het doel van deze training is docenten (extra) handvatten te bieden waarmee zij een gesprek kunnen opstarten en begeleiden met hun leerlingen over maatschappelijke thema’s en dilemma’s maar ook over klassieke thema’s, zoals vrijheid, verbondenheid en geluk. De resultaten van deze training zijn:
– Zelfstandige oordeelsvorming, naar elkaar luisteren en leren om kritische vragen te stellen.
– Het aanleren van vaardigheden om een gesprek te voeren over gevoelige thema’s, zoals religie, politiek en seksualiteit.
Het voeren van een goede dialoog zorgt ervoor dat leerlingen meer begrip voor elkaar zullen hebben en zich beter in anderen kunnen verplaatsen. Op deze manier worden leerlingen meer met elkaar verbonden en wordt segregatie tegengegaan. Doordat leerlingen kennis zullen maken met elkaars normen en waarden zullen ze zich minder in een isolement bevinden met als gevolg een betere integratie.
Wilt u meer informatie over de Socratische gespreksmethode en/of heeft u interesse in een training over dit onderwerp? Neem dan contact op met Lisette Lubberman: l.lubberman@publinc.nl.
